1.1 Wat zijn hormonen?
Hormonen zijn stofjes die een signaal afgeven in het lichaam. Deze signalen geven ze af om ervoor te zorgen dat alle processen in ons lichaam goed verlopen. Neem bijvoorbeeld het hormoon insuline. Als je iets gegeten hebt, geeft insuline het signaal af dat er glucose uit het bloed moet worden gehaald. Een te hoge concentratie glucose in het bloed is namelijk dodelijk. Insuline houdt de bloedsuikerspiegel binnen een gezonde bandbreedte en zorgt er zo voor dat de spijsvertering goed verloopt.
Hormonen worden uitgescheiden door hormoonklieren. Nadat ze zijn uitgescheiden reizen ze via de bloedbaan naar de plek waar ze het signaal moeten afgeven. Je kunt ze dus zien als de ‘boodschappers’ in ons lichaam.
Op de plek waar het hormoon een signaal moet afgeven, bindt het zich aan de receptor die op de cel zit. Elk hormoon heeft een eigen unieke receptor waaraan het zich kan binden en waar dus alleen het desbetreffende hormoon op past. Je kunt een hormoon zien als de sleutel en de receptor als het slot. Het hormoon reist net zo lang door het lichaam totdat het een receptor tegenkomt waaraan het zich kan binden.
Nadat het hormoon zich aan de receptor heeft gebonden, volgt er een reeks chemische processen in de cel die ervoor zorgen dat het signaal kan worden afgegeven.
Voorbeeld Bij angst geven de bijnieren het hormoon adrenaline af. Adrenaline komt in de bloedbaan terecht en gaat op zoek naar cellen met de juiste receptor zodat het zich kan binden. De adrenaline bindt zich in dit geval vast aan een hartcel. Er volgt een aantal chemische processen in de hartcel, waarna de hartcel het signaal bereikt om harder te gaan kloppen. |
Het lichaam produceert veel meer hormonen dan de hormonen die tijdens deze opleiding worden behandeld. Er is voor het overzicht voor gekozen om alleen de hormonen te behandelen die de meeste invloed op onze gezondheid hebben.
1.2 Waaruit worden hormonen opgebouwd
Hormonen kunnen qua opbouw globaal worden ingedeeld in drie groepen:
Dit maakt al meteen duidelijk dat voeding een grote rol speelt bij de productie van hormonen. Verkeerde voeding zorgt ervoor dat het lichaam niet in staat is om hormonen te maken, waardoor de processen in het lichaam niet goed verlopen.
Als je onderstaande basisregels toepast, zorg je ervoor dat je je lichaam voorziet van de juiste voedingsstoffen in de juiste verhouding.
Eet minimaal 500 gram groenten per dag en varieer zoveel mogelijk. Eet minimaal 2 stuks fruit per dag, bij voorkeur bij het ontbijt en bij de lunch. |
Eet zoveel mogelijk puur en onbewerkt. |
Mijd zoveel mogelijk voedingsstoffen die een negatieve werking kunnen hebben op je endorfinesysteem: gluten (brood, tarweproducten), soja, dierlijk zuivel, E-nummers en suikers. |
Zorg dat alle koolhydraten die je eet, trage koolhydraten zijn. Oftewel groente, fruit, volkoren producten, peulvruchten, knollen. |
Drink minimaal 30 ml water per kilo lichaamsgewicht. |
Eet elke dag een klein handje (ongeveer 25 gram) ongebrande gemengde noten. |
Eet zoveel mogelijk biologische voeding, zodat je zo min mogelijk hormoon-verstorende gifstoffen binnenkrijgt. Bovendien bevat biologische voeding meer micronutriënten. |
Eet minimaal eenmaal per week vette vis. |
1.3 Cholesterol
Er is altijd te veel te doen geweest om cholesterol. Een te hoog cholesterol verhoogt het risico op hart- en vaatziekten en moet daarom koste wat kost vermeden worden. Momenteel slikken zo’n 2 miljoen mensen statines. Bijkomend advies is vaak om verzadigd vet en eieren te mijden.
Dat we hart- en vaatziekten willen voorkomen, staat niet ter discussie. Maar dat cholesterol alleen maar slecht is voor onze gezondheid, is niet juist.
Een te laag cholesterol is namelijk net zo risicovol voor onze gezondheid.
Cholesterol is nodig voor de volgende processen in ons lichaam:
Een verhoogd cholesterol is geen ziekte maar vaak een teken dat het lichaam uit balans is. Stress, chronisch verhoogde bloedsuikerspiegels en laaggradige ontstekingen zijn belangrijke leefstijl-gerelateerde oorzaken van een verhoogd cholesterol.
Of iemand statines dient te slikken vanwege zijn cholesterolwaarden, is altijd aan een arts om dat te beoordelen. Ga vooral het gesprek aan met de arts (of laat jouw client dat doen) en bespreek of in eerste instantie zou kunnen worden volstaan met aanpassingen in de leefstijl. Het tegengaan van chronische stress en laaggradige ontstekingen en het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel dragen immers bij aan gezonde cholesterolwaardes. Is dit volgens de arts onverantwoord, dan is het zeker aan te raden om naar het slikken van statines, te werken aan een gezonde leefstijl.
Reflectievraag Welke concrete leefstijl-gerelateerde aanpassingen zou jij iemand adviseren die in overleg met zijn arts heeft besloten in eerste instantie via leefstijl zijn cholesterolwaarden te verlagen? |
1.4 Omega 3 versus omega 6 vetzuren
Omega 3 en omega 6 zijn essentiële vetzuren. We noemen ze essentieel omdat het lichaam ze niet zelf kan aanmaken en we ze dus uit onze voeding moeten halen. Ze zorgen er onder andere voor dat het membraan van onze cellen soepel blijft. Hierdoor zijn cellen in staat om voedingsstoffen en zuurstof de cel binnen te laten en de afvalstoffen uit te scheiden. Ze spelen dus een belangrijke rol bij onze energie aanmaak. Daarnaast beschermen ze tegen hart- en vaatziekten en is omega 3 een belangrijke bouwstof voor ons brein.
Het grote verschil tussen omega 3 en omega 6 is dat omega 3 ontstekingsremmend werkt en omega 6 ontstekingsbevorderend. Beide heb je hard nodig. Omega 6 jaagt waar nodig de ontsteking aan en omega 3 zorgt ervoor dat de ontsteking weer wordt afgeremd.
Omega 3 vind je vooral in dierlijke voeding. Denk aan vis (makreel, zalm, forel, sardines, kabeljauw en haring) en schelp- en schaaldieren. Daarnaast zit het in aan aantal plantaardige producten zoals lijnzaad, algen en wieren en in mindere mate in walnoten, groene bladgroenten en vlees.
Omega 6 vind je vooral in planten, zaden, granen en noten. Zonnebloemolie is een grote bron van omega 6 in de Westerse wereld, daarnaast zit het in margarine, halvarine, bakboter en vlees, zuivel en eieren uit de bio-industrie.
Verhouding omega 3 en omega 6
Alles draait om balans, zo ook bij de inname van omega 3 en omega 6. Een tekort zorgt voor gezondheidsklachten maar een teveel ook. We hebben omega 3 in verhouding tot omega 6 nodig in de verhouding van (ongeveer) 1:5. Maar we krijgen het vaak binnen in de verhouding tot soms wel 1:20. Een van de redenen is dat in bewerkt voedsel plantaardige olie (zonnebloemolie, maisolie, arachideolie) zit. Dit zorgt ervoor dat in ons lichaam ontstekingen worden aangejaagd die vervolgens niet kunnen worden afgeremd. En dat zorgt onder andere voor laaggradige ontstekingen. Laaggradige ontstekingen voel je niet, maar ze staan aan de basis van vrijwel alle welvaartsziekten. Bovendien blijft ons immuunsysteem actief waardoor we vermoeid raken. Het immuunsysteem is een van de grote energievreters in ons lichaam.
Prostaglandines worden aangemaakt uit omega 3 en 6. Een verkeerde balans tussen deze beide vetzuren veroorzaakt dus een verstoorde aanmaak van prostaglandines.
Het vermijden van bewerkte voeding en wekelijks vette vis op het menu, zorgen voor een betere balans in je lichaam en daarmee je hormoonbalans.
1.5 Hormoonklieren
Hormonen worden geproduceerd door hormoonklieren. Deze klieren worden ook wel endocriene klieren genoemd. De belangrijkste hormoonklieren zijn: