Les 6 Cortisol
Corticosteroïden worden ook wel corticoïden genoemd. Cortisol en aldosteron zijn de twee bekendste hormonen die door de bijnierschors worden gemaakt. Cortisol is een glucocorticoïd dat ervoor zorgt dat er energie beschikbaar komt voor het lichaam in tijden van stress. Cortisol stimuleert de afbraak van glycogeen tot glucose. Daarnaast stimuleert cortisol de vetafbraak door de effecten van adrenaline en noradrenaline op de vetafbraak te versterken. Verder heeft cortisol een ontstekingsremmend effect. Zoals gezegd worden corticosteroïden gemaakt door de bijnieren. De bijnieren liggen als slagroomsoezen bovenop de nieren, vandaar ook de toepasselijke naam.
Effecten van cortisol
Cortisol is een belangrijk hormoon dat het lichaam in staat stelt om adequaat te reageren op stresssituaties. Om deze reden wordt cortisol ook wel een stresshormoon genoemd. Cortisol komt vrij bij langdurige stresssituaties zoals langdurige zware fysieke inspanning, maar ook werkstress. Het belangrijkste effect van cortisol is het stimuleren van de energiebeschikbaarheid van het lichaam. Omdat glucose en vetzuren de belangrijkste
brandstoffen zijn in stresssituaties zorgt cortisol ervoor dat deze brandstoffen beschikbaar komen voor die weefsels die behoefte hebben aan deze brandstoffen.
Cortisol zorgt ervoor dat glucose uit leverglycogeen wordt vrijgemaakt en wordt afgegeven aan het bloed. De vrijmaking van glucose uit glycogeen wordt glycogenolyse genoemd. Verder stimuleert cortisol de effecten van adrenaline en noradrenaline op de vetafbraak (lipolyse). Naast de stimulatie van de energiebeschikbaarheid, onderdrukt cortisol het immuunsysteem, waardoor de ontstekingsreactie wordt onderdrukt.
De productie van cortisol in het lichaam volgt een circadiaans ritme, dat wil zeggen dat de productie niet op elk moment van de dag gelijk is. Tijdens het ontwaken (8 uur ’s ochtends) komt er meer cortisol vrij. Dit zorgt o.a. voor een hongergevoel.
De productie van cortisol in de bijnierschors wordt door de hypofyse door middel van het adrenocorticotroop hormoon (ACTH) en door de hypothalamus door middel van de corticotropin releasing hormone (CRH) gestimuleerd. Deze as noemen we ook wel de hypothalamus-hypofyse-bijnier as.
De productie van CRH wordt gestimuleerd door licht, CRH op zijn beurt zet de hypofyse aan tot ACTH. Tenslotte reageert de bijnier op deze ACTH productie met de productie van cortisol. Cortisol remt vervolgens de productie van CRH en ACTH waardoor de cortisolproductie binnen de gewenste waarden blijft.
Hypothalamus geeft dus de afgifte CRH en de hypofyse stimuleert de afgifte van ACHT.
