Les 5 De rol van de innerlijke criticus
In de vorige lessen heb je ontdekt waar jouw boosheid en irritaties vandaan komen. Je bent je bewust geworden dat de boosheid die je op anderen richt, niet te maken heeft met de ander maar dat er in jou een onvervulde behoefte is. Deze onvervulde behoefte zet jou aan om boos te worden. Dat is toch mooi? Zo gaat er aandacht naar dat, wat jij dieper van binnen nodig hebt.
Er zijn nog meer ingangen om te onderzoeken waarom je boos bent. Ik ken namelijk heel veel mensen die regelmatig boos zijn op zichzelf. Van een kleine irritatie tot zelfs woedend.
Je kent het vast wel, dat innerlijke stemmetje dat zegt dat je het niet goed doet, dat je je schuldig moet voelen over iets wat je wel of juist niet hebt gedaan, dat je beter je best moet doen. Dat stemmetje dat zich binnenin jou afvraagt, of ze je nog wel aardig vinden… Aangenaam kennis te maken: de innerlijke criticus is aan het woord!
Een innerlijke criticus is een innerlijk deel van jou, dat ontevreden is met hoe het gaat in je leven. Het is een innerlijk deel in jou dat boos en kritisch is op jezelf en voortdurend kritische geluiden laat horen en veroordeelt. Vaak zijn mensen zich niet bewust van hun innerlijke criticus en richt de kritiek, de frustratie en de boosheid zich op de buitenwereld.
Een voorbeeld van Annemiek
Annemiek heeft veel inspanningen verricht om in aanmerking te komen voor een aantrekkelijke promotie op haar werk. Helaas gaat de promotie naar een collega van haar. De innerlijke criticus van Annemiek plant de volgende gedachte in haar brein: ‘Wat stom van mezelf, ik had nog meer mijn best moeten doen’. Annemiek is zich niet bewust van deze gedachte. Die zit binnenin haar, goed verstopt, want hij roept namelijk te veel pijnlijke gevoelens op. Ze negeert het gevoel dat deze gedachte veroorzaakt en ze wijst haar collega aan als schuldige voor het niet krijgen van de promotie. Ze praat er met een vriendin over en zegt: “Wat is mijn collega toch een slijmerd, dat zij zo haar best heeft gedaan voor die promotie”.
Zo zet ook jouw innerlijke criticus jou aan, om de buitenwereld de schuld te geven van iets, waar je eigenlijk jezélf de schuld van geeft. Dit gebeurt dagelijks en vaak. Bij iedereen. We noemen dat ook wel ‘projectie’: het met de vinger wijzen naar een ander om zelf niet te hoeven voelen wat er in ons wordt geraakt. Je beseft niet dat je boos bent op jezelf en daarom ben je boos op de ander.
Als jij wilt leren dealen met je boosheid, en dat wil je, want je volgt deze cursus niet voor niets, dan mag je de deur open zetten voor een bewuste en liefdevolle ontmoeting met jouw innerlijk criticus. Allereerst mag je in je dagelijkse leven het geluid van de innerlijke criticus gaan herkennen. Wat zegt hij of zij? Wat is de reden dat het zoveel aandacht wil? Waarom zo onaardig en bozig? Welke behoefte wordt er niet vervuld in je leven?
Hieronder tref je een opsomming aan van de verschillende manieren waarop de innerlijke criticus van zich kan laten horen. Daarnaast staat de bijbehorende, onvervulde behoefte. Herken je er iets van?
| Manieren waarop jouw innerlijke criticus van zich laat horen | De onvervulde behoefte |
| Het geeft jou de schuld van alles wat verkeerd gaat. | Veiligheid |
| Het vergelijkt je met anderen, met wat andere mensen doen op allerlei gebied en komt dan tot de conclusie dat jij tekortschiet. | Waardering |
| Het onthoudt alle dingen die niet goed gingen en benoemt nooit je sterke kanten of je goede prestaties. | Vertrouwen |
| Het heeft een scenario waarin staat hoe je geacht wordt te leven en schreeuwt tegen je dat je fout en slecht bent als je zijn/haar regels overtreedt. | Rechtvaardigheid |
| Het scheldt je uit: idioot, onbenul, lelijkerd, egoïst, dikzak, zwakkeling… Hij laat je geloven dat je dat ook daadwerkelijk bent. | Waardering |
| Het kan gedachten lezen en overtuigt je ervan dat de mensen om je heen jou saai en oninteressant vinden, teleurgesteld in je zijn of zelfs van je walgen. | Ergens bij horen |
| Het ziet fouten maken als enorm falen. | Vertrouwen |
| Het legt de lat onmogelijk hoog en bestraft. | Complimenten |
Vragen:
- Herken jij dat er een innerlijke criticus in jou actief is?
- Zo ja, op welke manier laat jouw innerlijke criticus van zich horen?
Beschrijf je antwoorden in je schrift of document
Uit de opsomming wordt duidelijk dat de innerlijke criticus voortdurend bezig is je behoefte aan waardering, veiligheid, zelfvertrouwen en rechtvaardigheid te ondermijnen. Daarom zien we vaak, dat bij mensen met een lage eigenwaarde en weinig zelfvertrouwen, de innerlijke criticus dominant aanwezig is.
Ik heb het al eerder benoemd, je bent je vaak niet bewust dat de innerlijke criticus zo verweven is met jouw gedachten. Daarom is het de hoogste tijd om jouw innerlijke criticus te ontmoeten!
Als ik jou zou vragen om vandaag een opname te maken van je innerlijke dialoog en deze af te spelen, welke zinnen hoor jij dan de innerlijke criticus uitspreken?
- Schrijf alle zinnen op.
- Kies één zin uit en spreek deze zin een paar keer in stilte of hardop uit.
- Terwijl je deze zin herhaalt. verbind je je met je lichaam.
- Adem 5 x diep in via je neus en adem 5 x langzaam uit via je mond.
- Wat voel je nu in je lichaam? Waar ontstaat spanning?
- Zeg dan in stilte of hardop tegen jezelf:
“Ik laat de behoefte om mezelf te bekritiseren los”. - Zeg dan in stilte of hardop tegen jezelf:
“Ik ben goed zoals ik ben”. - Herhaal deze zinnen een paar keer.
- Wat voel je nu in je lichaam? Wat gebeurt er met de spanning in je lichaam?
- Herhaal opnieuw de zin van de innerlijke criticus en merk op welke lading deze zin nog heeft.
- Wat is er veranderd ten opzichte van de 1ste keer uitspreken?
Beschrijf je ervaring in je schrift of document.
Als je meer bewust bent van je kritische innerlijke stem, kun je beginnen om hem stapje voor stapje los te laten. Het is de innerlijke criticus die ons ervan weerhoudt, écht van onszelf te houden. Hoe kun je van jezelf houden als je een innerlijke criticus hebt, die jou en alles in het leven constant naar beneden haalt en veroordeelt?
Wat helpt is dat je gaat luisteren naar wat je de hele dag zegt. Dat is een belangrijke stap. Het gaat erom dat je de kritische stem gaat herkennen. Zodat je daarna de kans krijgt om een ander positief geluid er tegenover te zetten. Hoe meer je op je gedachten let, hoe meer kritische gedachten je gaat herkennen. Na verloop van tijd ga je zelfs voelen dat ze opkomen. Dan kun je direct ingrijpen en de gedachte wijzigen in een positieve gedachte.
Hieronder zie je een aantal veelvoorkomende uitspraken van een innerlijke criticus. Daarnaast zie je een positieve zin die het tegendeel inhoudt.
| Uitspraak van je innerlijke criticus | Uitspraak van je innerlijke criticus |
| Je bent nooit goed genoeg | Ik ben goed zoals ik ben, ik keur mezelf goed |
| Ik ben niet interessant, niemand ziet mij staan | Mijn aanwezigheid wordt gewaardeerd |
| Ik stel niets voor en ben altijd als laatste aan de beurt | Ik zet mezelf op de 1ste plaats |
| Ik kan er niets van | Ik heb vertrouwen in mezelf |
| Ik faal als ik fouten maak | Ik mag fouten maken, daar leer ik van |
| Ik ben stom als ik me niet aansluit bij die groep | Ik mag voor mezelf kiezen |
Opdracht: ‘Positieve zinnen maken’
- Herken je uit bovenstaande uitspraken de stem van jouw innerlijke criticus?
- Kent jouw criticus nog meer varianten op deze uitspraken?
- Koppel ook aan deze varianten, positieve zinnen die je zelf bedenkt.
Schrijf de zinnen in je schrift of document op.
Spreek met jezelf af, dat je deze opdracht gedurende een week uitvoert. Hoe meer tijd je besteedt aan deze opdracht, hoe minder groot de impact van je kritische innerlijke stem op den duur zal zijn.
Elke keer als je de innerlijke stem van de criticus herkent, sta je daar even bij stil en zeg je: “Aha, daar is weer een kritische noot van mijn criticus”.
Zorg ervoor dat het luchtig blijft, dan houd je het langer vol.
Bedenk een positieve zin, als tegenhanger van de kritische zin. Begin met: “Ik….. “
Als je deze opdracht langer doet, ga je merken dat je vaak dezelfde positieve zin kunt gebruiken.
Adem een paar keer bewust in en uit zodat je met alle aandacht de positieve zin kan uitspreken. Misschien vind je het fijn om jezelf elke keer even aan te raken. Als een soort verankering.
Spreek dan hardop of in stilte de positieve zin een paar keer uit. Hardop werkt altijd sterker door. Maar als dat niet mogelijk is, dan doe je het in stilte.
Hoe was deze opdracht om te doen? Wat is het effect op de stem van je innerlijke criticus?
Beschrijf je ervaring in je schrift of document.
In het begin zul je wellicht denken dat het niet helpt en dat je het voor niets doet. Maar na verloop van tijd zul je veranderingen gaan opmerken die plaats vinden in je leven. Je merkt, dat de strijd die altijd plaatsvindt in je hoofd, afneemt en dat er ruimte ontstaat voor een andere manier van denken. Dat geeft vanzelf meer rust. Natuurlijk heeft het tijd nodig en vraagt het training. Je kunt gedachte patronen van de innerlijke criticus, die je al je leven lang met je meedraagt, niet plotsklaps loslaten. Het mooie is dat je snel gaat merken dat er een positieve verandering optreedt. De innerlijke criticus gaat steeds meer plaats maken voor de innerlijke wijsheid in je hart.
De innerlijke wijsheid in je hart helpt jou om anderen minder te bekritiseren. Hun kleine gewoonten storen je niet meer zoveel. Je laat de behoefte los om ze te veranderen. Je merkt dat je de ander minder veroordeelt en meer kan respecteren. Met als gevolg dat de ander jou anders gaat benaderen, waardoor je je ineens gezien en gehoord voelt. Je begint te beseffen dat het niet nodig is om overal wat van te vinden en geïrriteerd te zijn. Iedereen mag zichzelf zijn. Net zoals jij!
We sluiten deze les af met een luister oefening, waarin jij mag voelen dat het mogelijk is om de productie van jouw innerlijke kritische stem met liefde te omarmen. De plek waar dat gebeurt, is in je hart. Misschien voel je er niet direct iets bij en vindt je hoofd er van alles van. Dat is heel normaal. Doe de meditatie later gewoon nog een keer. ‘Oefening baart kunst!’.
Luister oefening: ‘Mijn kritische stem mag landen in mijn hart’
In deze luister oefening nodig ik je uit, om een hardnekkige gedachte van jouw innerlijke criticus, mee te nemen naar je liefdevolle hart.
Bedenk voordat je start met deze oefening een zin, die je mee wilt nemen.
Beschrijf je ervaring in je schrift of document.
Samenvatting
Een innerlijke criticus is een innerlijk deel van jou, dat ontevreden is met hoe het gaat in je leven. Het is een innerlijk deel in jou, dat boos en kritisch is op jezelf en voortdurend kritische geluiden laat horen en veroordeelt. Vaak zijn mensen zich niet bewust van hun innerlijke criticus en richt de kritiek en boosheid zich op de buitenwereld. Zo zet ook jouw innerlijke criticus jou aan om de buitenwereld de schuld te geven van iets, waar je je eigenlijk zélf de schuld van geeft. Je beseft niet dat je boos bent op jezelf en daarom ben je boos op de ander
Het is belangrijk om aandacht te geven aan jouw innerlijke kritische stem. Je mag gaan onderzoeken waarom het zo prominent aanwezig is in je leven. Dat doe je door te gaan luisteren naar de innerlijke criticus. En de uitspraken van hem of haar te wijzigen in positieve zinnen. Zo ontstaat er meer ruimte voor een wijs deel in jou, dat deel dat aanwezig is in je hart. Dit wijze deel helpt jou om de productie van de innerlijke criticus te verminderen.
| Vragen: 1. Welke inzichten heb je ontvangen in deze les? 2. Wat neem je mee voor in je dagelijkse leven? 3. Wat wil je nog verder onderzoeken? Beschrijf je antwoorden in je schrift of document |